Korytarz widokowy Mirona Białoszewskiego – instalacja artystyczna Wojciecha Bąkowskiego
2. Relacja z realizacji projektu
Relacja z realizacji projektu
Od 20 do 23 czerwca 2019 roku w bloku przy ul. Lizbońskiej 2 na Kępie Gocławskiej w Warszawie – w ostatnim miejscu zamieszkania Mirona Białoszewskiego, rozsławionym przez niego w „Chamowie” – odbyła się prezentacja inspirowanej twórczością poety instalacji artystycznej Wojciecha Bąkowskiego „Patyk, na który nawija się niebo”.
Białoszewski pisał o Lizbońskiej wielokrotnie – także w „Tajnym dzienniku” czy tomiku poetyckim „Odczepić się” – tworząc wyrazisty obraz bloku i jego okolicy. Ze szczególnym upodobaniem opisywał korytarz awaryjny łączący wszystkie klatki budynku, znajdujący się na jego najwyższym, 11. piętrze. Tę zwyczajną-niezwyczajną przestrzeń oswoił na swój sposób, jako miejsce samotnych spacerów, kontemplacji i obserwacji miejskiego pejzażu widocznego przez okna. Ten właśnie korytarz przez cztery dni udostępnialiśmy publiczności, wraz ze zrealizowaną w nim instalacją Wojciecha Bąkowskiego.
Za czasów Białoszewskiego korytarz biegł na przestrzał przez całą długość budynku, nieprzedzielony drzwiami ani ścianami. Dziś wygląda inaczej: ciężkie drzwi przeciwpożarowe dzielą go na krótkie odcinki między klatkami, a pośrodku bloku przedzielony jest na dwie części wstawionym tam w latach 90. mieszkaniem.
Instalacja Wojciecha Bąkowskiego miała postać rzeźby umieszczonej za oknem znajdującym się w jednym z odcinków korytarza (między 2. a 3. klatką). Okno stało się tym samym rodzajem witryny wystawienniczej: wyglądając przez nie, zwiedzający zaglądali do gabloty z rzeźbą.
Jednym z elementów instalacji był klosz, przez który do wnętrza pracy wpadało światło dzienne. Było to jedyne źródło oświetlenia. Na czas prezentacji pracy sztuczne oświetlenie tej części korytarza zostało wyłączone, a jedyne okno – zasłonięte pracą. W przestrzeni wystawy panował więc mrok rozświetlany jedynie przez światło z wnętrza instalacji. Ze względu na wykorzystanie światła dziennego oświetlenie rzeźby subtelnie zmieniało się w zależności od pory dnia i warunków pogodowych.
Instalacja zainspirowana została fragmentem Tajnego dziennika, w którym Miron Białoszewski opisuje strukturę ludzkiej świadomości, posługując się metaforycznym obrazem patyka, na który nawijają się doznania, odczucia i myśli. Wojciech Bąkowski zmaterializował tę metaforę, przekładając ją na język sztuk wizualnych. W znaczenie i kontekst jego pracy wprowadzał publiczność komentarz umieszczony przed drzwiami do części korytarza, w której prezentowana była instalacja.
Każdy ze zwiedzających otrzymywał także od wolontariuszy ulotkę zawierającą dodatkowe informacje o związkach Mirona Białoszewskiego z miejscem prezentacji instalacji.
Zobacz dokumentację instalacji.
Na otwarciu wystawy, 20 czerwca o godz. 18:00, na 11. piętrze bloku przy ul. Lizbońskiej 2 zebrało się kilkadziesiąt osób. Po krótkim wstępie Wojciecha Bąkowskiego i Macieja Byliniaka (kuratora wystawy) głos zabrał Tadeusz Sobolewski, który spontanicznie odczytał zgromadzonym opowiadanie Mirona Białoszewskiego Blokowy ptak.
W dniu otwarcia wystawa była dostępna do godziny 21:00, a przez kolejne trzy dni – od 14:00 do 21:00. W godzinach prezentacji instalacji zwiedzającym asystowali wolontariusze Fundacji im. Mirona Białoszewskiego, wpuszczając ich do budynku, przekazując materiały informacyjne i opowiadając o pracy. Przez cztery dni wystawę odwiedziło około 250 osób.
Prezentacja instalacji zakończyła się przykrym zdarzeniem. W nocy z soboty na niedzielę, przed ostatnim dniem wystawy, rzeźba została zdewastowana przez nieznanego sprawcę. Po odkryciu zniszczeń w pierwszej chwili ogłosiliśmy w mediach społecznościowych zakończenie prezentacji, jednak po namyśle podjęliśmy decyzję o jej kontynuowaniu do końca zaplanowanego czasu. Nasi wolontariusze byli stale obecni na miejscu, prezentując gościom korytarz, opowiadając o pracy i informując, jak wyglądała ona przed dewastacją.
Mimo zgłoszenia sprawy na policję sprawcy zniszczenia nie udało się jak dotąd zidentyfikować.
Instalacja w mediach
Prezentacja instalacji i jej zniszczenie wzbudziły zainteresowanie mediów. Zapraszamy do zapoznania się z audycjami radiowymi, artykułami i materiałami wideo poświęconymi tym wydarzeniom:
1. O „Korytarzu widokowym Mirona Białoszewskiego” w audycji „Polak potrafi” w Radiu dla Ciebie.
3. Jakub Socha „Oberwanie chmury” – o instalacji i jej zniszczeniu w „Dwutygodniku”.
4. „Pralki, komórki i GPS-y” – wywiad z Wojciechem Bąkowskim w „Tygodniku Powszechnym”
Wojciech Bąkowski
„Patyk, na który nawija się niebo”
instalacja artystyczna inspirowana twórczością Mirona Białoszewskiego
Miejsce:
ul. Lizbońska 2 (klatka 2., piętro 11), Kępa Gocławska, Warszawa
Czas:
20 czerwca 2019 – godz. 18:00–21:00,
21–23 czerwca 2019 – godz. 14:00–21:00
Kurator: Maciej Byliniak
Organizator: Fundacja im. Mirona Białoszewskiego
Wojciech Bąkowski (ur. 1979) – artysta wizualny, muzyk i poeta. Lider grup muzycznych KOT i NIWEA. Współtwórca grupy artystycznej PENERSTWO. Laureat nagrody Deutsche Bank i Zachęty Narodowej Galerii Sztuki „Spojrzenia 2009”. Laureat nagrody „Paszport Polityki 2010”, oraz nagród na festiwalach filmowych w Polsce i na świecie. Współpracuje z Galerią Stereo w Warszawie i Bureau w Nowym Jorku. Życie i twórczość Wojciecha Bąkowskiego oraz jego partnerki Zuzanny Bartoszek zostały przedstawione w filmie fabularnym Łukasza Rondudy pt. „Serce miłości”.
Wydarzenie odbyło się w ramach drugiej edycji Spotkań Mironologicznych, współorganizowanych przez Fundację im. Mirona Białoszewskiego, Fundację Stefana Gierowskiego Instytut Badań Literackich PAN oraz Instytut Kultury Polskiej UW.
Partnerem projektu była Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa „Ateńska”.
Projekt współfinansowało m.st. Warszawa.
